Przedawnienie mandatu – co warto wiedzieć?
Zbyt szybka jazda, parkowanie w niedozwolonym miejscu, niedostosowanie się do warunków panujących na drodze czy złamanie zakazu – tego rodzaju wykroczenia zdarzają się kierowcom bardzo często, choć oczywiście nie powinny mieć miejsca. Aby karać niefrasobliwych kierowców i zapobiegać kolejnym wykroczeniom, stosuje się mandaty – ten fakt jest doskonale znany wszystkim kierowcom. Wiele osób zastanawia się jednak, po jakim czasie następuje przedawnienie mandatu. No właśnie – jak to jest? Czy kierowca, który zapomniał o opłaceniu kary za zbyt szybką jazdę, może liczyć na to, że sąd również o tym zapomni?
Rodzaje mandatów karnych
Mandat mandatowi nierówny – polskie prawo zna kilka rodzajów mandatów. Zgodnie z art. 98 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia:
W postępowaniu mandatowym można nakładać grzywnę w drodze mandatu karnego:
- wydawanego ukaranemu po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył;
- kredytowanego, wydawanego ukaranemu za potwierdzeniem odbioru;
- zaocznego.
Grzywna w drodze mandatu z pkt. 1, czyli mandatu gotówkowego, może być nakładana na osoby, które często przebywają w Polsce lub nie mają stałego miejsca zameldowania lub pobytu. Dotyczy to na przykład osób, które przybyły do kraju w celach turystycznych. Zgodnie z art. 98 mandat taki staje się prawomocny w momencie uiszczenia grzywny funkcjonariuszowi, który ją nałożył.
W przypadku mandatu kredytowanego, mandat powinien zawierać informację na temat obowiązku jego uiszczenia w terminie 7 dni od wystawienia. Mandat staje się prawomocny w momencie, gdy ukarany pokwituje jego odbiór. To najczęściej stosowany rodzaj mandatu – obejmuje przede wszystkim mieszkańców Polski i krajów Unii Europejskiej.
Jeśli chodzi o mandat karny zaoczny, wystawia się go wtedy, kiedy sprawcy nie zastano w miejscu zdarzenia, jednak nie ma żadnych wątpliwości co do jego winy. Co istotne, mandat zaoczny powinien być pozostawiony w takim miejscu, aby sprawca mógł go niezwłocznie odebrać. Przykładem mogą być mandaty za złe parkowanie – z reguły można znaleźć je za wycieraczką przedniej szyby. Jeśli taki sposób dostarczenia mandatu nie jest możliwy, mandat powinien zostać doręczony sprawcy. Mandat taki musi zawierać informację na temat konieczności zapłacenia kary w ciągu 14 dni oraz tego, na konto jakiego organu należy zrobić przelew lub w jakim miejscu uiścić opłatę. Mandat taki staje się prawomocny w momencie uiszczenia należnej opłaty we wskazanym miejscu i terminie przez osobę ukaraną.
Zgodnie z powyższymi informacjami, zawartymi w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, jedynym rodzajem mandatu karnego, który może ulec przedawnieniu, jest mandat kredytowany. Jak to możliwe? Otóż w przypadku mandatu gotówkowego jego uprawomocnienie następuje dopiero w momencie uiszczenia grzywny. Podobnie jest w przypadku mandatu zaocznego. Jedynie mandat kredytowany uprawomocniony jest przed opłaceniem, w momencie pokwitowania odbioru mandatu przez osobę ukaraną. Oznacza to, że kwestię przedawnienia mandatu można rozważać jedynie w kontekście mandaty kredytowanego.
Kiedy następuje przedawnienie mandatu kredytowanego?
Zgodnie z art. 45 Kodeksu wykroczeń o przedawnieniu karalności wykroczenia:
- Karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok; jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem 2 lat od zakończenia tego okresu.
- W razie uchylenia prawomocnego rozstrzygnięcia, przedawnienie biegnie od daty uchylenia rozstrzygnięcia.
- W wypadku wszczęcia postępowania mediacyjnego czasu jego trwania nie wlicza się do okresu przedawnienia.
- Orzeczona kara lub środek karny nie podlega wykonaniu, jeżeli od daty uprawomocnienia się rozstrzygnięcia upłynęły 3 lata.
W kontekście przedawnienia mandatu kredytowanego, interesuje nas przede wszystkim § 3. Termin przedawnienia liczony jest od momentu uprawomocnienia mandatu, a zatem od momentu, kiedy osoba ukarana pokwituje jego odbiór. Podstawowy termin płatności to 7 dni. Po tym czasie może zostać rozpoczęte postępowanie egzekucyjne w administracji – odpowiednim organem jest tutaj Naczelnik Urzędu Skarbowego.
Postępowanie egzekucyjne może być prowadzone przez trzy lata od momentu uprawomocnienia mandatu kredytowanego. Po tym czasie, zgodnie z art.45 Kodeksu wykroczeń postępowanie egzekucyjne powinno zostać umorzone.
Co z przedawnieniem mandatu gotówkowego i zaocznego?
Jak już wspominaliśmy, do uprawomocnienia mandatu gotówkowego i zaocznego dochodzi w momencie, kiedy zostanie on opłacony. Niestety, nie jest jednak tak, że wystarczy odmówić zapłącenia mandatu, aby ten nigdy nie został uprawomocniony. Odmówienie przyjęcia takiego mandatu lub jego nieopłacenie może spowodować, że dany organ skieruje całą sprawę do sądu. W tym przypadku obowiązuje roczny termin przedawnienia – zgodnie z art. 45 § 1 Kodeksu wykroczeń.. Jeśli natomiast wszczęto postępowanie przed sądem, termin może zostać wydłużony do dwóch lat. W praktyce oznacza to, że w przypadku odmówienia przyjęcia lub opłacenia mandatu, organ ścigania ma 12 miesięcy na to, aby skierować sprawę do sądu. Po tym czasie następuje przedawnienie mandatu.
