Średnia cena paliwa - czy jest coraz drożej?
Koszt zakupu paliwa to jeden z częstych tematów, które skłaniają polskich kierowców do narzekań. Nasza niedawna analiza publikowana na portalu Porowneo.pl udowodniła, że pod względem liczby litrów paliwa, którą można kupić za przeciętne wynagrodzenie, Polska nie prezentuje się szczególnie dobrze na tle krajów Unii Europejskiej. Stwierdziliśmy, że w ramach uzupełnienia dla wcześniejszej analizy, warto przyjrzeć się cenom polskiego paliwa w bardziej historycznym ujęciu. Dane na ten temat przypominają, że w pewnym momencie średni koszt zakupu benzyny zaczął niebezpiecznie zbliżać się do granicy 6,00 zł/litr.
Szczyt ceny paliwa przypadł na 2012 rok …
Wiele różnych serwisów internetowych publikuje aktualne informacje o cenach paliwa w Polsce. Trudniejsze okazuje się jednak znalezienie portalu, który udostępnia historyczne dane na temat takich cen paliw i nie pobiera opłat za wspomnianą usługę. W związku z powyższym, dobrym rozwiązaniem okazuje się przeszukanie bazy danych Głównego Urzędu Statystycznego. Ta państwowa instytucja podaje bowiem średnioroczne ceny różnego rodzaju paliw. Przykładem jest przeciętny koszt zakupu 1 litra standardowej benzyny o liczbie oktanów wynoszącej 95. Według danych GUS-u, średnia cena takiego paliwa w poszczególnych latach kształtowała się następująco:
- 2001 r. - 3,17 zł
- 2002 r. - 3,20 zł
- 2003 r. - 3,37 zł
- 2004 r. - 3,76 zł
- 2005 r. - 4,03 zł
- 2006 r. - 4,00 zł
- 2007 r. - 4,25 zł
- 2008 r. - 4,36 zł
- 2009 r. - 4,18 zł
- 2010 r. - 4,59 zł
- 2011 r. - 5,14 zł
- 2012 r. - 5,73 zł
- 2013 r. - 5,51 zł
- 2014 r. - 5,30 zł
- 2015 r. - 4,65 zł
- 2016 r. - 4,37 zł
- 2017 r. - 4,63 zł
Powyższe dane przypominają nam o tym, że w 2012 r. średnie ceny paliwa były najwyższe. Przez pewien czas, cena standardowej benzyny na niektórych stacjach (np. warszawskich) przekraczała nawet 6,00 zł za 1 litr. Przyczyną takiej sytuacji było spore napięcie dotyczące Iranu i programu nuklearnego prowadzonego przez ten kraj. Groźba wojny pomiędzy Stanami Zjednoczonymi oraz Iranem sprawiła, że ceny ropy naftowej bardzo szybko wzrosły, a polscy kierowcy zaczęli nerwowo chwytać się za portfele. Główny Urząd Statystyczny niestety nie opublikował jeszcze danych na temat średniej ceny polskiego paliwa w 2018 r. Można jednak przypuszczać, że taki przeciętny koszt zakupu obliczony dla benzyny 95 - oktanowej oscylował na poziomie zbliżonym do 4,90 zł/litr. Na przeciętną cenę benzyny z 2018 r. dość mocno wpłynęły podwyżki widoczne w drugim kwartale i spadki notowane pod koniec roku. Wzrost kosztów zakupu paliw względem 2017 r. przynajmniej po części został skompensowany przez podwyżki wynagrodzeń.
Wiele zależy od cen ropy i wartości złotego
Osoby zainteresowane czynnikami, które wpływają na ceny ze stacji benzynowych, powinny brać pod uwagę przede wszystkim dwie główne kwestie. Mowa o światowych cenach ropy naftowej oraz kursie złotego względem dolara amerykańskiego. W tym kontekście warto przypomnieć, że dolar USA wciąż pozostaje główną walutą, przy pomocy której polscy przetwórcy ropy naftowej kupują za granicą „czarne złoto”. Zaprezentowany poniżej wykres, który pochodzi z serwisu Bloomberg może nam wyjaśnić, dlaczego na początku 2019 r. średnie ceny paliw w Polsce były znacznie niższe od stawek notowanych pięć lat wcześniej. Dane Bloomberg.com wskazują, że w tym czasie (początek 2014 r. - początek 2019 r.) cena ropy naftowej spadła aż o 42% (patrz czarna linia na wykresie). Ta korzystna dla kierowców zmiana po części została skompensowana przez umocnienie się dolara względem złotego (o 25%). Informacje z poniższego wykresu mogą nam również wyjaśnić, dlaczego ceny paliw na polskich stacjach rosły w II kw. 2018 r. i spadły pod koniec tego samego roku. Jeżeli chodzi o ceny polskich paliw w 2019 roku, to znaczenie będą miały dwa ważne czynniki. Mowa o pogorszeniu światowej koniunktury, które zmniejszy popyt na „czarne złoto” i stosunkowo niskich notowaniach złotego. Polscy kierowcy mogą negatywnie odczuć kolejne napięcia pomiędzy USA oraz Iranem.
Podatki dwukrotnie zwiększają cenę paliwa
W nawiązaniu do powyższej analizy warto przypomnieć, że spory wpływ na poziom cen paliw wywiera również polityka podatkowa państwa. Wielu kierowców nie zdaje sobie sprawy, że paliwa są jednymi z najbardziej opodatkowanych dóbr. Ten wniosek potwierdzają przykładowe obliczenia publikowane przez firmę BM Reflex. Dane wspomnianej firmy wskazują, że struktura detalicznej ceny 1 litra benzyny 95 - oktanowej przedstawia się następująco:
- koszt zakupu w rafinerii - ok. 40% ostatecznej ceny
- akcyza - ok. 32% ostatecznej ceny
- podatek VAT - ok. 19% ostatecznej ceny
- marża sprzedawcy - ok. 6% ostatecznej ceny
- opłata paliwowa - ok. 3% ostatecznej ceny
Jeżeli chodzi o cenę oleju napędowego, to koszt zakupu paliwa w rafinerii stanowi tylko 45% stawki płaconej na stacji benzynowej. Niestety wszystko wskazuje na to, że poziom opodatkowania polskich paliw nie spadnie w kolejnych latach.
