Czym jest rażące niedbalstwo w ubezpieczeniach?
Pojęcie „rażące niedbalstwo” nie posiada jednej i konkretnej definicji, a przez wiele firm ubezpieczeniowych jest traktowane podobnie jak wina umyślna lub zachowanie znacznie odbiegające od modelu właściwego postępowania. Rażące niedbalstwo jest powodem do braku wypłaty odszkodowania.
Zgodnie z zapewnieniami specjalistów z branży ubezpieczeniowej rażącym niedbalstwem określa się najczęściej zachowania ubezpieczających, które odbiegają od zasad należytej staranności. W praktyce rażące niedbalstwo może jednak być interpretowane zgoła odmiennie.
Rażące niedbalstwo – czym jest?
W ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU) niezależnie od oferowanej polisy (ubezpieczenie autocasco, ubezpieczenie domu, ubezpieczenia zdrowia) pojawia się zapis o rażącym niedbalstwie. Można go znaleźć w ofercie każdej ubezpieczalni oferującej polisy. Rażące niedbalstwa są zbiorem wyłączeń odpowiedzialności w przypadku zajścia konkretnego zdarzenia, które dotyczy danej polisy. Pozwala towarzystwu ubezpieczeniowemu na podjęcie decyzji o niewypłacaniu odszkodowania na rzecz ubezpieczającego oraz niewypłaceniu szkód wobec innych osób, jeśli zachodzi taka sytuacja. W przypadku zdarzeń spowodowanych w ramach rażącego niedbalstwa, koszty związane z jego konsekwencjami ponosi osoba, która dopuściła się do takiego zachowania.
Interpretacja pojęcia „rażące niedbalstwo”
W przypadku podpisywania umowy dotyczącej jakiegokolwiek ubezpieczenia należy dowiedzieć się, jak dany zakład ubezpieczeń pojmuje pojęcie „rażące niedbalstwo”. Ze względu na brak jednolitej definicji, towarzystwa ubezpieczeniowe mogą w miarę możliwości dowolnie rozumować rażące niedbalstwo, jeśli zachowania o tym charakterze są zbliżone do powszechnie stosowanych prób definicji tego pojęcia. Wiele sporów między instytucjami ubezpieczeniowymi a klientami danych ubezpieczalni miało swój finał w sądzie. Dzięki temu można zapoznać się orzecznictwem sądowym, co może przybliżyć sens pojęcia „rażące niedbalstwo”. W aktach można spotkać określenie rażącego niedbalstwa jako „niezachowanie podstawowych elementarnych zasad ostrożności, oczywistych dla większości rozsądnie myślących ludzi”. Zgodnie z taką interpretacją, przykładem rażącego niedbalstwa może być wrzucenie zapalonej zapałki do kosza, co wywołało pożar. Zdaniem ekspertów od prawa cywilnego, rażącym niedbalstwem można nazwać zachowanie w określonym czasie i miejscu, które odbiega od należytej staranności. To brak podstawowych zasad prawidłowego zachowania się w danej sytuacji. Należy pamiętać, że to ubezpieczyciel likwidujący szkodę ma prawo zakwalifikować dane zachowanie jako rażące niedbalstwo. Jeśli ubezpieczający nie zgadza się z taką opinią, powinien odwoływać się lub skierować sprawę do sądu.
Rażące niedbalstwo – kiedy można się odwoływać?
W związku z brakiem spójności w definicji rażącego niedbalstwa, ten rodzaj winy musi zostać odpowiednio udokumentowany i udowodniony przez instytucję ubezpieczającą. Określenie to jest poważnym zarzutem, stąd towarzystwa ubezpieczeniowe powinny być bardzo ostrożne w przypadku tego typu kwalifikacji. Należy być świadomym, że nie każdy rodzaj nieodpowiedzialnego lub nagannego zachowania może być rozumiany jako rażące niedbalstwo. W terminologii prawniczej rażące niedbalstwo to element winy nieumyślnej, która podlega stopniowaniu. Powszechnie używa się trzech stopni winy nieumyślnej: lekkomyślności, niedbalstwa i rażącego niedbalstwa. W związku z tym granica w kwalifikacji danego czynu może być bardzo delikatna i za każdym razem rozpatrywana indywidualnie. Istnieją sytuacje, w których sąd piętnował zachowania ubezpieczalni odmawiających wypłaty odszkodowania, określając poszukiwania możliwości uchylenia się świadczenia jako akt nielojalności.
